در قمر در عقرب تاسوعا و عاشورا 1404 باید مراقب بود و خیلی نکات مهمی را در نظر داشت تا از خطرات جدی در امان باشید.
ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، حماسه‌ای جاودان از شجاعت، ایثار و وفاداری به حق در برابر باطل هستند. خاطره دشت خونین کربلا، فریادهای تشنه‌لبان آل الله و سکوت سنگین آسمان بر مصیبت امام حسین (ع) و یاران باوفایش، دل هر آزاده‌ای را به درد می‌آورد. در کنار این حزن و اندوه عمیق، گاهی در برخی اقوال سنتی یا باورهای عامیانه، از مفهومی به نام “قمر در عقرب” در ارتباط با این ایام یاد می‌شود که نیاز به مراقبت بسیار دارد. اما این مراقبت در چیست؟ چگونه باید در این ایام، هم به سوگ بنشینیم و هم از دام برخی سوءتفاهم‌ها و انحرافات در امان بمانیم؟ این نوشتار به تبیین این موضوع و تأکید بر مراقبت‌های ضروری در ایام تاسوعا و عاشورا می‌پردازد.
قمر در عقرب عاشورا و تاسوعا 1404: ریشه نجومی و تلقی عامیانه
مفهوم نجومی: “قمر در عقرب” یک اصطلاح نجومی است که به عبور ماه از صورت فلکی کژدم (عقرب) در دایره البروج اشاره دارد. در نجوم قدیم، این عبور به دلیل ویژگی‌های اسطوره‌ای منسوب به صورت فلکی عقرب (مرتبط با مرگ، خطر و حوادث ناگوار)، اقبال نحس یا نامیمون تلقی می‌شد. این یک باور نجومی قدیمی است، نه یک اصل دینی یا شرعی.
تلقی عامیانه و اشتباه: متأسفانه در برخی جوامع و در طول زمان، این مفهوم نجومی با باورهای خرافی و غیرمستند آمیخته شده است. گاهی به اشتباه به مردم گفته می‌شود که در زمان “قمر در عقرب” باید از انجام کارهای مهم مانند ازدواج، سفر، معاملات بزرگ و حتی عزیمت به زیارت یا برگزاری مراسم مذهبی به شدت پرهیز کرد، چرا که احتمال وقوع حادثه، شکست یا نحوست بسیار بالاست. این نگرش، ریشه در خرافات دارد و با موازین اسلامی سازگار نیست.
تاسوعا و عاشورا: اوج عظمت و حزن در تقویم شیعه
تاسوعا: روز نهم محرم، روزی که حضرت ابوالفضل العباس (ع)، علمدار وفادار و سقای دشت کربلا، به شهادت رسید. روز تجلی وفاداری، شجاعت بی‌نظیر و فداکاری برادر برای برادر و برای آرمان حق. نام “تاسوعا” به معنای نهم، یادآور این مصیبت بزرگ است.
عاشورا: روز دهم محرم، روز شهادت امام حسین (ع)، سرور شهیدان، و یاران باوفایش. روزی که تاریخ بشریت شاهد بزرگ‌ترین ظلم و جنایت در حق فرزند پیامبر (ص) و خاندان پاکش شد. روز عزای ابدی شیعیان و همه آزادگان جهان. عاشورا تنها یک حادثه تاریخی نیست؛ حماسه‌ای زنده است که درس‌های جاودان آزادی، ظلم‌ستیزی، حفظ دین و کرامت انسانی را فریاد می زند.
دعانویس:
چرا مراقبت در ایام قمر در عقرب عاشورا بیشتر است؟
مراقبت در ایام تاسوعا و عاشورا، کاملاً مستقل از بحث نجومی “قمر در عقرب” است و ریشه در عمق معنوی، عاطفی و اجتماعی این ایام دارد. این مراقبت‌ها چندوجهی هستند:
مراقبت اعتقادی و فهم درست واقعه:
پرهیز از تحریف: بزرگ‌ترین مراقبت، حفظ اصالت واقعه کربلا است. واقعه‌ای که برای زنده نگه داشتن اسلام ناب محمدی (ص) رخ داد. باید مراقب بود تا این حماسه عظیم به ورطه خرافات، داستان‌سرایی‌های غیرمستند، اضافه کردن وقایع خیالی یا کاستن از عظمت واقعی آن نیفتد. نقل‌ها باید مبتنی بر منابع معتبر تاریخی و روایی باشد.
درک فلسفه قیام: مراقبت کنیم که شور حسینی، شعور حسینی را تحت‌الشعاع قرار ندهد. درک عمیق اهداف قیام امام حسین (ع) – امر به معروف و نهی از منکر، احیای سنت پیامبر (ص)، مبارزه با حکومت فاسد یزید و دفاع از کرامت انسان – بسیار مهم‌تر از صرف گریستن است. گریه باید از سر معرفت و درک عظمت فداکاری باشد.
پرهیز از غلو: تکریم و تجلیل از مقام ائمه اطهار (ع) باید در چارچوب توحید و تنزیه خداوند باشد. مراقب باشیم دچار غلو (ارج نهادن مقامی فراتر از شأن ائمه) نشویم که خود مورد نهی ائمه بوده است.
مراقبت عاطفی و اخلاقی:
حفظ حرمت عزاداری: سوگواری برای سیدالشهدا (ع) باید همراه با وقار، احترام و حفظ حرمت ایشان باشد. مراقب باشیم عزاداری به رفتارهای ناشایست، هیجانات کنترل‌نشده، گفتار ناپسند یا اعمالی که شأن این مصیبت را پایین می‌آورد، منجر نشود.
پرهیز از اختلاف و تفرقه: ایام محرم باید ایام وحدت و همدلی باشد. مراقبت کنیم که اختلاف‌سلیقه‌ها در نحوه عزاداری (مثلاً بین هیئت‌های مختلف) یا مسائل حاشیه‌ای، باعث ایجاد کینه، تفرقه یا درگیری میان مؤمنین نشود. یادمان باشد دشمن اصلی، همان تفکری است که امام حسین (ع) را به شهادت رساند.
اخلاق حسینی: امام حسین (ع) تجسم اخلاق نیکو بود. مراقب باشیم در رفتارهای روزمره، در برخورد با خانواده، همسایگان و در جامعه، اصول اخلاقی را رعایت کنیم. ظلم، دروغ، غیبت، تهمت و بداخلاقی در این ایام، تناقض آشکار با روح قیام عاشوراست.
مراقبت عبادی و معنوی:
خلوص نیت: تمام اعمال این ایام – زیارت، نوحه‌خوانی، سینه‌زنی، دسته‌روی، افطاری دادن – باید با نیت خالص و برای رضای خدا و اظهار ارادت به امام حسین (ع) انجام شود، نه برای ریا، خودنمایی یا چشم و هم چشمی.
توجه به نوافل و دعاها: این ایام، زمان مناسبی برای راز و نیاز با خدا، خواندن دعاهای مأثور (مانند دعای عرفه) و انجام نوافل است. مراقب باشیم شلوغی مراسم، ما را از این ارتباط شخصی با معبود غافل نکند.
توبه و بازگشت: عاشورا یادآور فانی‌بودن دنیا و اهمیت آخرت است. مراقب باشیم فرصت این ایام را برای مرور اعمال، توبه نصوح و تصمیم برای اصلاح خود از دست ندهیم.
مراقبت اجتماعی و عملی:
همدلی و کمک به نیازمندان: روح عاشورا، روح فداکاری و ایثار است. مراقب باشیم در کنار عزاداری، به فکر نیازمندان جامعه باشیم. کمک به فقرا، اطعام، حل مشکلات دیگران و ایجاد صلح بین مردم، مصادیق زنده‌ی پیروی از سیدالشهدا (ع) است.
حفظ امنیت و نظم: در مراسم بزرگداشت که گاهی با ازدحام جمعیت همراه است، مراقبت از جان و مال خود و دیگران بسیار مهم است. رعایت نظم، پیروی از راهنمایان مراسم، پرهیز از شلوغ‌کاری‌های خطرناک و توجه به مسائل ایمنی (به خصوص در استفاده از وسایل گرمایشی یا در مراسمی مانند زنجیرزنی) ضروری است. هرگونه بی‌احتیاطی می‌تواند منجر به حوادث تلخ شود که قطعاً خلاف هدف عزاداری است.
شبهه: برخی ممکن است با استناد (نادرست) به “قمر در عقرب”، مردم را از حضور در مراسم تاسوعا و عاشورا، زیارت امام حسین (ع) یا انجام کارهای مهم در این ایام بترسانند و آن را زمان “نحوست” و “حادثه خیزی” بدانند.
نحوست زمان: در اسلام، هیچ زمانی ذاتاً نحس نیست. نحوست از اعمال ناشایست انسان‌ها ناشی می‌شود. خود روز عاشورا، با وجود وقوع بزرگ‌ترین مصیبت، به دلیل عظمت فداکاری امام حسین (ع)، روزی مبارک و محترم است. پیامبر (ص) روز عاشورا را گرامی می‌داشتند.
تاکید بر عزاداری و زیارت: ائمه اطهار (ع) به شدت بر عزاداری برای امام حسین (ع) در ایام محرم و به خصوص تاسوعا و عاشورا، و نیز بر زیارت ایشان تأکید فراوان داشته‌اند. چگونه ممکن است زمانی که انجام این اعمال مستحب موکد است، به دلیل یک پدیده نجومی، زمان نحوست محسوب شود؟ این تناقض آشکار است.
مخالفت علمای اسلام: مراجع تقلید و علمای بزرگ شیعه همواره با خرافه‌ای دانستن “نحوست قمر در عقرب” و تأثیر آن بر اعمال دینی یا زندگی روزمره مخالفت صریح کرده‌اند. آن‌ها معتقدند اعتقاد به چنین تأثیری، بدعت و خرافه است و می‌تواند باعث محرومیت افراد از فضایل معنوی این ایام شود.
مراقبت واقعی در این زمینه: مراقبت اصلی در این مورد، پرهیز از باورهای خرافی است که نه تنها پایه دینی ندارند، بلکه ممکن است مانع از بهره‌گیری معنوی کامل از فضایل این ایام شوند. باید با آگاهی بخشی، افراد را از این شبهه‌ها رهایی بخشید.
